Интернэтийн vндсэн ойлголтууд
Компьютерийн технологи анх vvссэн цагаас хойш компьютерийн сvлжээ
зэрэг судлагдаж эхэлсэн байна. Компьютерийн сvлжээ гэдэг нь єгєгдєл, мэдээлэл,
тєхєєрємжийг дундаа хамтдаа эзэмших боломжтой 2 буюу тvvнээс компьютерийн
олонлогийг хэлдэг юм.
Интернэтийн сїлжээнд TCP/IP протоколын
бїлийг ашигладаг.
Компьютерийн сvлжээг хамрах хvрээгээр нь 2 ангилдаг. Vvнд:
1)Дотоод сvлжээ-LAN(Local Area Network);
2)Гадаад сvлжээ-WAN(World Area Network). WAN-г дотор
нь 2 ангилдаг.
Vvнд: Глобал WAN, Interprice WAN.
Глобал WAN дотор Интернэт ордог байна.
Сvлжээний хэрэглэгчид нь файл, принтер, бусад зvйлээ хамтарч хэрэглэж болохоос
гадна цахилгаан мэдээ илгээж єєр компьютераас программаа ажиллуулж болно.
Сvлжээ нь дотроо сvлжээний программ хангамж, сvлжээний техник хангамж, ажиллуулах
программ гэсэн 3-н хэсгээс тогтоно. Ажиллуулах программ нь сvлжээний хэрэглэгчийн
интерфэйс, мэдээлэл, файл, график, видео, ресорс,принтер ба дискийн хэрэглэлтийн
зєвшєєрєл тогтоох программаас тогтоно. Vvний нэг жишээ нь client-server
юм. Client компьютер нь мэдээллийг авах хvсэлтээ уг компьютер руугаа илгээж
server гэгдэх компьютер нь єгєгдєл программаа хянана. Єєр нэг тєрєл нь peer-ro-peer
сvлжээ юм. Энэ нь хvсэлтээ server-ийн шаардлагагvйгээр илгээхийг хэлнэ. Сvлжээний
программ хангамж нь нэгийг нь нєгєєтэй нь холбох сvлжээний протокол, дvрэм
vvсгэх компьютерийн программаас тогтоно. Багц мэдээллийн хэлбэрийн зааврыг
хамт дамжуулдаг зvйлийг протокол гэнэ. Протокол нь сvлжээий программын хооронд
логик холболтыг хийж физик сvлжээгээр багцын шууд зєєлтийг явуулж нэг хугацаанд.
явж буй мэдээллийн мєргєлдєєнийг багасгана. Сvлжээний техник хангамж нь компьютерууд
холбогдоход зориулсан физик компонентуудыг янзална. Хоёр чухал компонент нь
гэвэл компьютерийн дохиог зєєх, энгийндээ цахилгаан утас эсвэл fiber optic
кабель, компьютерийг холбох физик аргын хандалт хийдэг сvлжээний адаптер,
сvлжээний программ хангамжаас хvлээн авсан багц ба зєєлтийн заавар мэдээлэл
авах хvсэлтийг зєєх арга юм.Зєєгдсєн мэдээлэл нь компьютерийн электрон эргэлт
нь тооцож чадахаар 2-тын эсвэл бит бvтэцтэй байдаг.
Client/Server тvvний vйл ажиллагаа
Server гэдэг нь боловсруулалт хийх, асуултанд хариулах г.м їйлчилгээ
їзїїлдэг техник хангамжийн цуглуулга гэсэн їг. Энэ нь сїлжээний хост компьютер
дээр байдаг. Server нь олон Client-аас ирсэн давхацсан холболтуудыг биелїїлэх
боломжтой байдаг. Client нь хэрэглэгчийн хїсэлтйг илгээж хариултыг дэлгэцэнд
харуулна. Client/Server хоёр хоорондоо харилцан холбогдохын тулд протоколыг
ашигладаг. Протокол нь ямар server ашиглаж байгаагаас шалтгаалж янз бvр
байдаг. Internet нь TCP/IP протоколыг ашигладаг. Бизнес болон байгууллагын
хэрэгцээнээс шалтгаалан Server юмуу групп Server-т єргєн ашиглагддаг. Server-ийн
vндсэн vйл ажиллагаа нь мэдээлэлд боловсруулалт хийх явдал юм.
Сvлжээний дамжуулал
Мэдээллийг сvлжээгээр дамжуулах гол зорилго нь хvнд хvргэх явдал. Сvлжээгээр
єгєгдєл дамжуулахад тоон эсвэл аналоги гэсэн хоёр
сигнал хэрэглэгддэг бєгєєд эдгээрийг харгалзан цифрэн (Baseband) аналоги (Broadband)
дамжуулал гэж нэрлэнэ. Дамжуулагчаар холбогдох vед 3 єєр холболтыг ашигладаг.
Vvнд: 1. Симлекс 2. Дуплекс 3. Хагас дуплекс .Симплекс холболт гэдэг
нь єгєгдлvvд зєвхєн нэг чиглэлд дамжина. Хагас дуплекс холболтын vед
єєр єєр хугацаанд єгєгдлvvд бvх чиглэлд дамжихыг зєвшєєрдєг. Дуплекс холболт
гэдэг нь єгєгдлїїд нэгэн зэрэг бїх чиглэлд явна.
Сvлжээний холбогч, тvvний ангилал
Сvлжээнд єгєдлийг дамжуулахад холбогчийн хоёр vндсэн арга хэрэглэдэг. Vvнд:
1. Хэлхээний холбогч 2. Багцын холбогч. Хэлхээний холбогч нь сvлжээний
хоёр тєхєєрємжийн хооронд тасралтгvй ганц холболтыг байгуулна. Ингэснээр нэг
компьютерээр хэвлэхийн тулд сэлгэн залгагч ашиглаж байх тохиолдолд тумблерийг
эргvvлж компьютер ба принтерийн хооронд тасралтгvй холболт тогтоох шаардлагатай.
Ингэж "point-to-point" тєрлийн холболт тогтооно. Интернэтэд холбогдсон ихэнх
орчин vеийн сvлжээнvvд багцын холбогчийг хэрэглэдэг. Багцан холболттой
тийм сvлжээнд єгєгдєл дпамжуулах программууд нь єгєгдлvvдийг багц гэгдэх жижиг
хэсгvvдэд хуваана. Єгєгдлvvд компьютер ба ажлын компьютерийн хооронд заавал
нэг чиглэлээр явна. Багцыг илгээхэд тvvний явах замыг л зааж єгєх ба єєрт
нь замаа олох зєвшєєрєл єгєхєд л хvрэлцээтэй юм. Энэ нь хамгийн хялбар холбогч
болж байна.
World area network (WAN)
WAN нь харилцааны сїлжээ нь газарзїйн хувьд хол тархагдсан ба дотоод сїлжээний
харилцааны бїтцээс ялгагдах сїлжээ юм. WAN нь хувьчлагдсан ба тvрээслэгдсэн
байж болно. Гэвч энэ нєхцєл нь ихэвчилэн нийтийн (хамтран хэрэглэгч) сїлжээнээс
vvссэн. WAN сvлжээн дэхь компьютерууд нь єєр хотууд єєр улсуудад оршиж чаддаг
бєгєєд глобаль сїлжээгээр дамжих мэдээлэл нь урт замыг туулна Энэ сvлжээний
нэг жишээ нь Интернэт юм.
Local Area Network (LAN)
LAN буюу локал сvлжээ гэдэг нь ямар нэгэн байгууллагын дотоод сvлжээ бєгєєд
энэ нь тєхєєрємжvvдийг хооронд нь шууд холбох боломжийг олгодог. Холболт нь
хязгаарлагдмал зайнд буюу нэг барилгын дотор эсвэл хэд хэдэн барилгиуд хооронд
хийгдэнэ. Холболтын сувгийн мэдээлэл дамжуулах хурд нь 1Mbps-16Mbps байдаг.
Локал сvлжээг ашиглан єгєгдлийг хувааж ашиглах, тєхєєрємжvvдэд алсын зайнаас
хандах боломжтой. Локал сvлжээнд дараах vйлчилгээнvvдийг явуулах боломжтой.
1.Файл сервер
2.Принтер сервер
3. Єгєгдлийн сангийн сервер
4. Холболтын серверvvд
5. Хэрэглээний серверvvдийн vйлчилгээ явуулах боломжтой. Локал сvлжээ нь дараах
хэсгvvдээс бvрддэг.
Vvнд:
1. Кабель
2. Коннектор
3. Программ хангамж
4. Компьютер буюу node
5. Сvлжээний карт
6. Hub(тєвлєрvvлэгч).
7. Repeater
8. Router
Дотоод сvлжээ нь цєєндєє л гэхэд 2 болон 3 компьютериас тогтоно(жишээ нь гэрийн
сvлжээнд,нэг єрєєний сvлжээ гэх мэт), эсвэл мянга мянган компьютер байж болно.(жишээ
нь FDDI-Fiber Distributed-Data Interface сvлжээнд).
Дотоод сvлжээний гол технологиуд:
1. Ethernet
2.Token ring
3.FDDI( Fiber Distributed-Data Interface)
4.ARCNET
5.ATM
Ерєнхийдєє программын зохицомж нь дотоод сvлжээний серверт хадгалагдана.
Программыг байнга хэрэглэдэг хэрэглэгч нар нь vvнийгээ интернэтээс татаж аван,vvнийгээ
дотоод хард дискнээсээ ажиллуулдаг болсон. Хэрэглэгч нар мєн принтлэх болон
бусад vйлчилгээгээ дотоод сvлжээний серверээр дамжуулан захиалж болно. Хэрэглэгч
нь файлуудаа дотоод сvлжээг ашиглан хамтран эзэмшиж болох ба унших болон бичих
нь дотоод сvлжээний удирдлагаар явагдана. Дотоод сvлжээний сервер нь мєн web
сервер маягаар хэрэглэгдэж болох ба интернэт орчны гадаад зєвшєєрєлгvй хандалтаас
хамгаална.
Backbone Вackbone гэдэг нь тvvнтэй холбогдсон жижиг шугамуудаар
цугларсан мэдээллийг дамжуулдаг том дамжуулалтын шугам юм.
1. Дотоод тєвшинд backbone нь WAN-тай эсвэл LAN-тай ойрын зайд холбогдох
дотоод сvлжээний шугам эсвэл шугамуудын бїл юм.
2. Интернэтэд эсвэл WAN-д backbone нь хол зайд холбогдсон дотоод ба
бvсийн сvлжээний замуудын бvл юм.
Холболтын цэгvvдийг сvлжээний зангилаа гэнэ.
Bridge
Харилцаа холбооны сvлжээнд bridge нь нэг дотоод сvлжээг ижил протокол бvхий
нєгєє дотоод сvлжээтэй холбодог зvйл юм .Bridge-г дотоод сvлжээнд хамрагдах
байгууллагад буй хэн нэгэнд илгээмж явуулах эсэхээ шийддэг тєхєєрємж болгож
болно. Bridge нь дотоод сvлжээгээр дайрч буй нэг сvлжээнийхэндээ мэдэгдэх
бvх мэдэгдлийг хянадаг ба холбогдсон дотоод сvлжээнийхэндээ мэдэгдлээ илгээдэг.
Вridge сvлжээ нь ерєнхийдєє ихэвчилэн бvх боломжит газар руу илгээсэн бvх
мэдэгдэл бvхий дотоод сvлжээтэй холбогддог ба хэрэггvй замаар том сvлжээгээр
хэрж болдог. Энэ шалтгаанаар router сvлжээг бvх чиглэл рvv явуулснаас
ерєнхий хэдэн чиглэл рvv хаяг бvхий зангилаагаар багц мэдэгдлийг схемтэйгээр
хуваарилахаар интернэтэд хэрэглэдэг. Вridge нь data-link тєвшний сvлжээнд
ажилладаг ба єгєгдлийн хvрээг нэг сvлжээнээс холбооны шугам дагуу дараагийн
сvлжээ рvv хуулдаг.
1. Сїлжээний топологийг тодорхойлоход hub-ийн топологи
эь нэг болон хэд хэдэн тєхєєрємжийн портийг хангахаар холбогдох гарч буй шугам
бїрийн нэгдлийг агуулсан гол эргэлтээс бїрддэг. Дотоод сїлжээнд холбогдоогїй
интернэтэд холбогдсон хэрэглэгчдэд энэ нь чиний хандалтыг хангагчид хэрэглэгдэх
ерєнхий топологи юм. Бусад нийтлэг сїлжээнээс гэвэл bus network, ring network
гэж бий. ( эдгээр нь bridge-г хэрэглэх hub бїхий сїлжээнд таардаг)
2. Сїлжээний бїтээгдэхїїний хувьд hub нь dial-in хэрэглэгч бїхий модемний
картын бїлэг, сїлжээнд хандах холболтын gateway карт (жишээ нь ethernet ба
token ring) ба холболтын гол шугамыг агуулж болдог.
.Дохио 1. Цахилгааны хувьд дохио нь єгєгдлийг нэг газраас
нєгєє газар руу зєєдєг цахилгаан орчин асвэл цахилгаан соронзон орон юм. Хамгийн
энгийн залгаж, салгаж болдог анхны телеграфын ажиллах зарчим бїхий дохио нь
Direct Current (DC) юм. Илїї комплекс дохио нь Alternating Current (AC) -ээс
бїрдэх нэг болон хэд хэдэн єгєгдлийн урсгалыг багтаах цахилгаан соронзон зєєгч
юм. Єгєгдєл нь єгєгдлийн модуляцын процесс гэгдэх хэлбэлзэл эсвэл орчныг зєєгчєєр
сайн оноогддог(superimpose). Дохионы модуляц нь аналоги,цифрэн гэгдэх 2 аргаар
хийгддэг. Ойрын хэдэн жилд цифрэн модуляц нь аналог модуляц улам бага ашиглагдсаар
байгаа їед илїї тїгээмэл болж байна. Гэвч эргэн тойронд аналоги модуляц байсаар
л байна. Мєн энэ нь бїрмєсєн устахгїй байх. 2. DC дохионоос гадна телеграф
болон baseband гэгдэх тодорхой давтамжийг агуулсан дохионууд байна.
3. Зарим нэг мэдээллийн технологийн контекстэд дохио нь энгийнээр илгээх
болон хїлээн авах їїрэг гїйцэтгэдэг. Иймээс энэ нь дээрхи хоёр зєєгч болон
єгєгдлийг хамтад нь агуулдаг.
4. Телефон утсанд дохио нь харилцааг удирдах болон їїсгэхэд хэрэглэгдэх
єгєгдєл юм.
Аналоги технологи нь цахилгаан нэвтрїїлэлтийн янз бїрийн давталт
болон єгєгдсєн цахилгаан соронзон орчны хувиргалтыг зєєх хэлбэлзлийн агууригийн
биелэлтээс хамаарна. Нэвтрїїлэг цацалт болон утасны дамжуулалт нь уламжлалт
аналоги технологийг ашигладаг. Аналоги нь мєн хэлбэлзэл, єєрчлєлт, байнгын
єєрчлєгдєх процессыг тэмдэглэдэг. Аналоги нь ихэвчлэн смнус муруйгаар
танигддаг. Энэ байдал нь зєєгч хэлбэлзлийн модуляц нь дууны хэлбэлзэл єєрєє
аналоги байдагт байна. Модем нь утаснаас ирсэн аналоги дохиог цифрэн болгож
компьютерт єгєєд цифрэн мэдээллийг аналоги болгон утасны шугамд дамжуулдаг.
Digital Энэ нь єгєгдлийн нєхцлийн эерэг сєрєг байдлыг гїйцэтгэдэг,
хадгалдаг, цуглуулдаг цахилгаан технологийг тодорхойлно. Эерэг гэдэг нь 1-ээр
илэрхийлэгдэх ба сєрєг гэдэг нь 0-ээр илэрхийлэгдэнэ. Їїнчлэн цифрэн технологиор
хадгалсан болон цуглуулсан єгєгдлийн зєєвєр нь 0 ба 1 гэсэн тэмдэгтийн цуваагаар
илэрхийлэгдэнэ. Ийм цифрийн нєхцлийг 2-тын тоолол гэдэг(Бие даасан хаяглалт
хийж болох битийн группыг байт гэнэ). Ємнєх цифрэн технологийн хувьд цахилгаан
дамжуулалт нь аналоги технологиор хязгаарлагдаж байсан. Цифрэн технологи нь
голчлон физик харилцаа бїхий хиймэл дагуул болон fiber optic дамжуулалтад
хэрэглэгдэж байна.
Switch Харилцаа холбоонд сїлжээний тєхєєрємж switch нь сїлжээний єгєгдлийн
нэгжийг дараагийн зохих газар нь хїргэх цикль ба зам нь юм. switch нь router-ийн
функцыг, route-г тодорхойлох программ, тєхєєрємж ба голдуу сїлжээний ойрын
цэг рїї илгээх єгєгдлийг заагчийг агуулж болдог.Ерєнхийдєє switch нь сїлжээний
мэдлэг шаарддаг ба route-г тодорхойлдог router-ээс хялбар, хурдан механизм
юм. Switch нь 2 дахь їетэй нэгдсэн, їелсэн Нээлттэй Системийн Холболттой хамаатай,
єгєгдлийн холбооны давхарга юм. Гэвч зарим шинэ switch нь 3-р їеийн, сїлжээний
їеийн route-ийн функцыг гїйцэтгэдэг. 3-р їеийн switch-г заримдаа IP switch
гэж нэрлэдэг. Томхон сїлжээнд сїлжээн дэхь switch-ийн нэг цэгээс нєгєє рїї
зєєгдєхийг hop гэнэ. switch-ийн єгєгдлийн нэгжийг хаашаа явуулсныг дїрслэх
хугацааг тїїний далдлал гэнэ. Сїлжээг хангаж байгаа switch-ийн уян хатан байдлыг
їнэлсэн їнийг мєн далдлал гэнэ. switch-їїд нь гол цикль ба анхны чиглэлдээ
явуулсан єгєгдлийн дэд сїлжээний тєвшин дэхь ба нэг сїлжээ нєгєєтэйгээ холбогдсон
gateway тєвшний сїлжээнд тус тус олдсон. Ємнєх нь ихэвчлэн гол switch гэгддэг
байсан ба сїїлийн їеийнх нь desktop switch гэгддэг. Энгийн сїлжээнд switch
шаардлагагїй. Олон дотоод сїлжээ нь бїх чиглэлд мэдэгдэл бїрийг илрїїлдэг
ба зєвхєн уг чиглэлд зориулсныг уншдаг token ring эсвэл bus маягаар зохион
байгуулагдсан байдаг. Сїлжээний топологи, архитектур
Сїлжээний топологи гэдэг нь тїїний геометр хэлбэр буюу (хоорондын ) бие биетэйгээ
харьцах физик тал юм. Сїлжээний топологийн 3 тєхєєрємжрєл байдаг.
1. Star (Од)
2. Ring (Цагираг)
3. Bus (Шугаман)
Эдгээр нь єєр єєрийн давуу болон сул талуудтай. Одон холболттой сїлжээнд бїх
компьютерїїд тєв компьютер эсвэл тєвлєрїїлэгчтэй холбогддог. Цагирган холболтонд
тодорхой холболтын цэг гэж байхгїй. Шугаман топологи нь шина гэж нэрлэгдэх
нэг дамжуулагч сувгийг хэрэглэх ба энэ нь їндсэндээ бол coaxial кабель юм.
Топологи нь (Грекээр topos нь байр гэсэн їг) физик лейаутын дотоод бїх нєхцєл
дэхь тодорхойлолт юм. Харилцааны сїлжээний контекстэд топологи нь тохируулгын
зураглал болон зангилаа болон холболтын шугамуудыг агуулсан сїлжээний байдлыг(
ихэнхидээ ойлголтыг нь) тодорхойлно.
Copyright©2001 Internet and Information center
All rights reserved. Webmasters