Search Engines - хайлтын систем
Интернэт гэдэг мэдээллийн хєлгїй их далай. Зарим хїмїїс интернэтэд ормогц хїссэн мэдээллээ аяндаа олдох мэтээр ойлгодог явдал ч олонтой тохиолддог. Интернэтээс хэрэгцээт мэдээллээ хайж олно гэдэг нэлээд хугацаа шаардсан, тївэгтэй ажил байдаг билээ. Интернэтийн хэрэглэгчид сонирхож буй мэдээллээ "Хаанаас хайж эхлэх вэ?" гэсэн асуудалтай байнга тулгарч байдаг. Интернэт нь олон салангид мэдээллїїдийн хоорондох гипертекстэн холбоосууд болон бие даасан мэдээллїїдийг байрлуулахад зориулагдсан сїлжээ учраас мэдээлэл хайх нь зєвхєн хэрэглэгчдийн асуудал болж їлддэг.
Энэ асуудлыг тусгай хайлтын системїїдийн тусламжтайгаар шийдэж болох бєгєєд тэдгээрийг дараах бїлэгт ангилж болно.
- Хайлтын системїїд
- Хэд хэдэн хайлтын системїїд бїхий хуудсууд
- Каталогууд
- Сэдэвчилсэн хайлтын системїїд ба каталогууд
- Мэдээллийн цуглуулгууд

Их, бага ямар ч хэмжээний номын санд хэрэгцээт номоо олоход зохион байгуулалт сайтай католог тусалдагтай адил Интернэтэд хайлтын системїїд л хэрэглэгчийн гол хєтєч болдог. Хайлтын систем нь ердийн мэдээллийн сангийн ажиллах зарчимтай адил юм. Та ямар нэгэн асуулт болон тїлхїїр їгїїдийг оруулсны дїнд тэдгээрийг агуулсан баримтуудыг олж авна. Хайлтын системїїдийн хувьд сервер дээрх мэдээллийн санг тусгай программын тусламжтайгаар байнга тоон дохиололд хувиргаж байдаг. Эдгээр тусгай программуудын їйл ажиллагааны їндэс нь таны єгсєн тїлхїїр їгийг хайхад ашиглагдах индекс файлууд болно. Та энгийн асуулт, тїлхїїр їгнїїдээс гадна тєрєл бїрийн логик їйлдлїїд, бїлгїїд, загварууд болон нэрсийн жагсаалтаар, гарчгаар, їг хоорондын зайн єгєлт зэрэг аргыг ашиглан хайж болно. Тїїнчлэн хэд хэдэн хайлтын системїїдээс мэдээллийг шууд хайх МЕТА системїїд ч бий. Каталогуудыг бїтээсэн хїмїїсээс гадна хэрэглэгчид єєрсдєє бїрдїїлж болно. Ийм каталогууд ихэвчлэн бизнес ба санхїї, улс гїрэн ба улс тєр гэх мэт тєрєл бїрийн сэдвээр бїлэглэгдсэн мэдээллїїдийн товч цэс маягтай байдаг. Бїлэг бїрт хамаарах мэдээллїїдийн тоо харилцан адилгїй байна. Каталогийг хайлт хийх боломжтой, боломжгїй гэсэн хоёр бїлэгт хуваадаг. Сэдэвчилсэн хайлтын системїїд болон каталогууд нь ихэвчлэн орон нутгийн хандлагатай байдаг бол мэдээллийн цуглуулгууд нь гадаад хэлээр бичигдсэн, тєрєлжсєн товч цэсїїд хэлбэртэй байдаг байна.
Интернэтэд ихэнх мэдээлэл англи хэл дээр байдаг нь бусад орны хэрэглэгчдийн хувьд тийм ч амар зїйл биш юм. Ийм ч учраас сїїлийн їед олон орон Интернэтийн мэдээллийг орчуулан хувиргагч программууд, эх хэл дээрээ мэдээлэл хайх системїїд зохион хэрэглэх боллоо.
Вэб мэдээлэл їзэхэд интернэтэд байрлаж байгаа хаяг буюу URL (Uniform Resource Locator) -ийг мэдэж байх шаардлагатай. Хэрэв танд хэрэгцээт мэдээллийн тань хаяг байхгїй бол вэб мэдээллийн эх їїсвэрїїд рїї хандаж, хайж олоход зориулагдсан хайлтын системїїд интернэтээр дїїрэн байдаг гэж хэлж болно. Хайлт хийснээр уншиж барахааргїй олон мэдээлэл гарч ирэх нь бий. Эсвэл хайсан мэдээлллээ олж чадахгїй байх нь ч тохиолдоно. Энэ бїхэн нь таны хайлт хийж байгаа тїлхїїр їгтэй холбоотой юм. Єєрєєр хэлбэл та туслах тэмдгїїдийг хайлт хийж байгаа тїлхїїр їгтэйгээ хэр зэрэг зєв холбож ашигласнаас таны хайлтын їр дїн хамаарна. Хайлтын системїїд нь тєрєл бїрийн мэдээллийн хаягийн бааз бєгєєд эдгээрийг бид їнэгїй ашиглаж хэрэгцээт мэдээллээ олж авах бїрэн боломжтой. Эдгээр хайлтын системїїд нь бїртгэж авсан мэдээллийн сан болон бїртгэх мэдээллийнхээ агуулга зэргээрээ ялгаатай байдаг учраас нэг хайлтын системээр олдоогїй мэдээлэл нєгєє хайлтын системээр хайлгахад олдох тал байдаг. Ийм учраас хайлтын системээ хэр зэрэг зєв оновчтой сонгосноос таны хайлтын їр дїн хамаарна.

Гол хайлтын системїїд:
Yahoo
Аltavista
Lycos
Search